Son yıllarda faizsiz finansman sistemiyle ev veya araç sahibi olmak isteyen vatandaşlar için tasarruf finansman şirketleri önemli bir alternatif haline gelmiştir. Fuzulev, Katılımevim ve Birevim gibi şirketlerle yapılan sözleşmelerde en çok tartışılan konulardan biri organizasyon ücreti ve bu ücretin iadesi meselesidir. Özellikle sözleşmenin feshi veya cayma hakkının kullanılması durumlarında, organizasyon ücretinin nasıl ve ne oranda iade edileceği hususu hem müşteriler hem de hukuk uygulayıcıları açısından önem taşımaktadır. Bu yazımızda, organizasyon ücretinin hukuki niteliğini, iade şartlarını ve hesaplama yöntemlerini inceleyeceğiz.
Tasarruf finansman sözleşmeleri, Türkiye'de özellikle son yıllarda konut ve taşıt ediniminde alternatif bir finansman modeli olarak önem kazanmıştır. Fuzulev, Katılımevim, Birevim gibi kurumlardan başlayarak sektörde faaliyet gösteren şirketlerin sayısı artmış, buna paralel olarak organizasyon ücreti uygulamaları da çeşitlenmiştir.
Özellikle 7292 sayılı Kanun ile getirilen yeni düzenlemeler sonrasında, organizasyon ücretinin hesaplanması ve iadesi konusunda yaşanan uyuşmazlıklar artmış durumdadır. Yargı kararları ve doktrindeki görüşler henüz tam bir yeknesaklık kazanmamıştır.
6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu'nda 7 Mart 2021 tarihinde yapılan değişiklikler, Katılımevim benzeri kuruluşların organizasyon ücreti uygulamalarının hukuki çerçevesini yeniden şekillendirmiştir. Bu düzenlemeler, ücretin tahsili ve iadesine ilişkin temel kuralları belirlemektedir.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun yayınladığı Tasarruf Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik de sektördeki uygulamaları standartlaştırmayı amaçlamaktadır.
Organizasyon ücreti, tasarruf finansman şirketlerinin sundukları hizmet karşılığında aldıkları tek seferlik bir bedeldir. Örneğin, bir müşterinin Birevim ile yaptığı sözleşmede, şirketin tasarruf tutarını yönetme ve finansman kullandırma hizmetlerinin karşılığı olarak bu ücret belirlenmektedir.
Faizsiz finansman ilkesi üzerine kurulu olan bu sistemde, organizasyon ücreti şirketlerin temel gelir kaynağını oluşturmaktadır. Ancak ücretin hesaplanması ve özellikle iadesi konusunda yaşanan tartışmalar, konunun hukuki boyutunun detaylı incelenmesini gerektirmektedir.
Tasarruf finansman sözleşmelerinde müşteriye tanınan en önemli haklardan biri cayma hakkıdır. Kanun koyucu, müşterinin sözleşmenin imzalanmasını takip eden 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin bu hakkı kullanabileceğini düzenlemiştir.
Cayma hakkının kullanılması durumunda şirket, organizasyon ücreti dahil müşteriden aldığı tutarın tamamını cayma kararının bildirilmesinden itibaren 14 gün içinde iade etmekle yükümlüdür. Bu süre içinde iade edilmeyen tutarlar için temerrüt faizi işletilir.
Müşteri, tasarruf döneminin sonuna kadar herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeyi feshetme hakkına sahiptir. Ancak fesih durumunda organizasyon ücretinin iadesi konusunda farklı görüşler bulunmaktadır.
Hakim görüş, organizasyon ücretinin sözleşmede kalınan süreyle orantılı olarak hesaplanması ve kalan süreye denk gelen kısmının iade edilmesi yönündedir. Bu hesaplamada günlük organizasyon ücreti esas alınarak müşterinin sistemde kaldığı gün sayısına göre kesinti yapılır.
Tasarruf finansman sözleşmesinin bozma sözleşmesi veya iptal gibi diğer sebeplerle sona ermesi durumunda da organizasyon ücretinin iadesi gündeme gelebilir. Bu hallerde sürekli edimli sözleşme niteliği göz önüne alınarak ileriye etkili sonuç doğuracak şekilde tasfiye yapılır.
Şirketin iflası veya acze düşmesi gibi durumlarda da sözleşme kendiliğinden sona erer ve organizasyon ücretinin iadesine ilişkin alacak iflas masasına kaydedilir. Bu durumda müşteri alacağını iflas tasfiyesi kapsamında talep edebilir.
Tasarruf finansman sözleşmelerinde organizasyon ücretinin iadesi, sözleşmenin sona erme şekline göre farklılık göstermektedir. Cayma hakkının kullanılması durumunda organizasyon ücretinin tamamı iade edilirken, fesih durumunda kısmi iade söz konusu olmaktadır.
Fesih yoluyla sona ermede, müşterinin tasarruf döneminde geçirdiği süre dikkate alınarak orantısal bir hesaplama yapılır. Finansman dönemine geçilmemiş olması şartıyla, müşteri herhangi bir gerekçe göstermeksizin sözleşmeyi feshedebilir.
İade kapsamına öncelikle müşterinin yapmış olduğu tasarruf birikimleri girmektedir. Bunun yanında, birikimlerin değerlendirilmesinden elde edilen getiriler de iade kapsamındadır.
Organizasyon ücretinin iadesi konusunda ise süre esaslı bir değerlendirme yapılır. Tasarruf döneminin tamamlanmamış kısmına denk gelen organizasyon ücreti tutarı hesaplanarak iade edilir.
Cayma hakkının kullanılması halinde şirket, müşteriden aldığı tüm tutarları cayma bildiriminin kendisine ulaşmasından itibaren 14 gün içinde iade etmekle yükümlüdür. Bu süre hak düşürücü niteliktedir.
Fesih halinde tasarruf tutarının ve varsa tahakkuk etmiş getirinin iadesi, iade talep tarihinden itibaren azami 6 ay içerisinde müşterinin göstereceği kendi adına açılmış banka hesabına defaten yapılır.
İade hesaplamasında öncelikle toplam sözleşme süresi ve bu süre içinde ödenmiş olan toplam organizasyon ücreti tespit edilir. Ardından müşterinin sistemde kaldığı süre belirlenerek oransal hesaplama yapılır.
Daha adil bir hesaplama için öncelikle günlük organizasyon ücreti belirlenir. Toplam organizasyon ücreti, toplam sözleşme süresinin gün olarak karşılığına bölünerek günlük ücret tespit edilir.
Örneğin, 10 yıllık bir tasarruf finansman sözleşmesinde toplam 250.000 TL organizasyon ücreti ödenmiş ve müşteri sözleşmeyi 4 yıl 4 ay 20 gün sonra feshetmiş olsun.
Öncelikle toplam sözleşme süresini gün olarak hesaplayalım: 10 yıl = 10 x 365 = 3.650 gün
Feshe kadar geçen süreyi gün olarak hesaplayalım: (4 x 365) + (4 x 30) + 20 = 1.600 gün
Günlük organizasyon ücreti: 250.000 ÷ 3.650 = 68,49 TL
Feshe kadar hak edilen organizasyon ücreti: 1.600 x 68,49 = 109.584 TL
İade edilmesi gereken organizasyon ücreti: 250.000 - 109.584 = 140.416 TL
Bu durumda şirket, organizasyon ücretinin kalan süreye denk gelen kısmı olan 140.416 TL'yi müşteriye iade etmelidir. Bu tutara, fesih tarihinden itibaren işleyecek ticari faiz de eklenecektir.
Tasarruf finansman sözleşmelerinde organizasyon ücretinin iadesi konusunda Bölge Adliye Mahkemeleri arasında görüş farklılıkları bulunmaktadır. Bazı mahkemeler organizasyon ücretinin orantısal olarak iadesine hükmetmekte, diğerleri ise iadenin mümkün olmadığına karar vermektedir.
Özellikle Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi'nin 2022 tarihli kararında, organizasyon ücretinin sözleşmede kalınan süreyle orantılı olarak hesaplanması ve kalan kısmın iadesi gerektiği belirtilmiştir. Bu yaklaşım, hakkaniyete ve dürüstlük kuralına daha uygun görünmektedir.
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi ise farklı bir yaklaşım benimseyerek, sözleşmede yer alan "organizasyon ücretinin iade edilmeyeceğine" ilişkin hükümleri geçerli kabul etmektedir. Ancak bu yaklaşım, hükmün haksız şart veya genel işlem koşulu niteliğini değerlendirmemesi nedeniyle eleştiriye açıktır.
6361 sayılı Kanun'da organizasyon ücretinin iadesi konusunda açık bir düzenleme bulunmaması önemli bir eksikliktir. Kanun sadece cayma hakkının kullanılması durumunda 14 gün içinde organizasyon ücretinin iade edileceğini düzenlemektedir.
Kanundaki bu belirsizlik, uygulamada farklı yorumlara ve çelişkili kararlara yol açmaktadır. Özellikle sözleşmenin feshi halinde organizasyon ücretinin akıbeti konusunda net bir düzenleme bulunmaması, hukuki güvenliği zedelemektedir.
Uygulamada en sık karşılaşılan sorun, şirketlerin sözleşmelere koydukları organizasyon ücretinin hiçbir şekilde iade edilmeyeceğine ilişkin hükümlerdir. Bu hükümler, tüketici işlemi niteliğindeki sözleşmelerde TKHK m.5 kapsamında haksız şart oluşturabilmektedir.
Bir diğer önemli sorun, organizasyon ücretinin hesaplanması ve iade miktarının belirlenmesinde yaşanan güçlüklerdir. Özellikle günlük ücret hesabı yapılırken standart bir yöntemin bulunmaması, uygulamada karışıklığa neden olmaktadır.
Akdemir Hukuk olarak, organizasyon ücreti ve tasarruf finansman sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar konusunda hizmet vermekteyiz. İstanbul'da bulunan ofisimizde, organizasyon ücreti iadeleri ve fesih prosedürleri başta olmak üzere tasarruf finansman şirketleriyle yaşanan sorunlarda müvekkillerimize hukuki destek sağlıyoruz.
Daha detaylı bilgi almak ve hukuki danışmanlık için İstanbul Kartal/Soğanlık'ta bulunan Akdemir Hukuk Bürosu'nu ziyaret edebilir veya 0 505 589 86 36 numaralı telefondan iletişime geçebilirsiniz.
0 505 589 86 36
